Resim-2Kanserli Akciğerinameliyat sonrası çıkartılan patolojik doku parçasının görüntüsü.
Kanserli Akciğerhücrelerinin kontrollü büyümesi ve çoğalması gereken hücrelerinkontrolsüzbüyümesi ve çoğalması sonucunda bulunduğu organda (akciğer gibi) giderek yer kaplamaya başlar (kanser – kitle ya da ur oluşur). Organın zamanla fonksiyonunu etkileyerek bozar ve çeşitli olumsuz sonuçlara neden olabilir; akciğer ile ilgili olarak nefes darlığı, oksijen taşıma kapasitesinin azalması ve bozulması, kanama,...vb sonuçlara neden olur. Diğer taraftan da tüm vücutta yıkım arttığı ve normal hücrelerin beslenmesi ve fonksiyonları için gereken tüm maddelerin de tükendiği bir durumun ortaya çıkması zamanla hastada iştahsızlık ve zayıflama meydana gelir. Sonuçta vücudun savunma mekanizması da yavaşlar ve sonunda iflas eder.
Akciğer kanseri tipleri;Küçük hücreli dışı akciğer kanseri(KHDAK) veküçük hücreli akciğer kanseri(KHAK) olmak üzereiki ayrı tipdesınıflanırlar. Bu kanserlerin birbirinden ayırımı, hücrelerin mikroskoptaki görüntülerine göre yapılır. Her iki tip kanser, değişik şekillerde gelişip yayılır ve tedavi edilir.
Küçük hücreli akciğer kanserlerinden daha yaygındır (%80) ve genel olarak daha yavaş gelişir ve yayılırlar. Bu kanserin3 ana tipivardır;
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserine göre daha az yaygındır (%20). Bu tipteki kanserler daha hızlı gelişir ve vücudun diğer organlarına yayılması da daha fazladır. Bu tip akciğer kanseri,sigara içimiile ilişkisi en belirgin akciğer kanseridir. Sigara içen kadınların erkeklere göre bu tipe yakalanma olasılığı daha fazladır.
Yapılan çalışmalar,akciğer kanseriile aşağıda bahsedilecek çeşitli olayların ilgili olduğunu göstermiştir;
Sigara:
Sigara içimi ileakciğer kanseriarasında direk bir ilişki mevcuttur. Tütündeki kanser yapıcı maddeler akciğerdeki hücrelere zarar verir. Zamanla bu zararlı etkiler, hücrelerde kansere neden olabilir (akciğer kanseri). Bir sigara içicisininakcıger kanseriolması; hangi yaşta sigara içmeye başladığı, ne kadar süredir sigara içtiği, günde içtiği sigara sayısı, sigarayı ne kadar derin içine çektiğiyle ilgilidir. Sigara içmeyi bırakmak bir kişininakciğer kanseriolma riskini büyük ölçüde düşürür.
Puro ve pipo; puro ve pipo kullananlar bunları kullanmayanlara göre daha çokakciğer kanseriolma riskine sahiptirler. Kişinin kaç yıldır puro veya pipo içtiği, günde kaç adet içtiği ve dumanını ne kadar derin içine çektiği, kanser olma riskini etkileyen faktörlerdir. İçlerine çekmeseler de puro ve pipo içicileri,akciğer ve ağız kanserinindiğer tipleri için de risk altındadırlar.
Pasif içiciler(tütün dumanına maruz kalanlar); akciğer kanseri olma riski pasif içicilik durumunda da artmaktadır.
Çeşitlikanser yapıcı maddeler:Berilyum,radonveasbestgibi maddelerakciğer kanseririskini arttırırlar.
Asbest;
Resim-3;Asbestin çeşitleri-Krokidolit(mavi);Amozit(kahverengi);Krizolit(beyaz). Asbestin yol açtığı en önemli hastalıkakciğer zarı ve karın zarı kanseri, yani mezotelyoma’dır.Mavi asbestbununla daha çok ilişkili.Erionit asbestinise daha çok akciğerin kendisinde kanser yapma eğilimindedir (http://ukdk.org/pdf/kitap/20.pdf)
Belli bazı endüstrilerde kullanılan ve doğal olarak fiberlerde bulunan bir mineral grubudur. Asbest lifleri partiküllere ayrılmaya meyillidirler ve havada dolaşıp kıyafetlere yapışırlar. Bu partiküller solunduğu zaman akciğerlere yerleşirler ve orada akciğer hücrelerini zarara uğratırlar ve böylece kanser gelişme riskini artırırlar.Çalışmalar asbeste maruz kalan işçilerde akciğer kanseri gelişme riskinin maruz kalmayanlara göre 3–4 kat daha fazla olduğunu göstermiştir.Bu artış gemi inşası, asbest madenleri, izolasyon işi ve fren tamiri gibi endüstrilerde çalışanlarda gösterilmiştir.
Sigara içen asbest işçilerinin akciğer kanserine yakalanma riskleri daha da fazladır.Asbest işçileri işverenleri tarafından temin edilen koruyucu malzemeleri kullanmak ve tavsiye edilen iş ve güvenlik prosedürlerini takip etmek zorundadırlar.
Asbest Anadolu’nun birçok yöresinde bulunmakta ve halkımız tarafından bilinçsizce kullanılmaktadır. Köylüler, asbesti evlerinin damlarına sermek, evlerini badana yapmak için ve küçük çocuklarda pudra yerine kullanırlar. Amasyabölgesinde ve Kayılar yörüklerinde ise bebekler,höllük toprağıolarak bilinen ısıtılmış asbestle sarılmaktadır. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest lifleri yoğun şekilde solunur. Asbest, onu topraktan çıkaran ve kullanan köylülerden başka, asbestin kullanıldığı endüstri alanlarında çalışan işçiler için de çok zararlıdır.
Hava Kirliliği;
Akciğer kanseri ilehava kirliliğinemaruz kalmak arasında bir ilişki bulunmuştur. Ama bu ilişki açıkça tarif edilememiştir ve daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Akciğer Hastalıkları (akciğer kanseri);
Geçirilmiştüberküloz(verem), veremden kalan yara dokusu üzerinde “akciğer kanseri” gelişebilir.
Ailede“akciğer kanseri”olması akciğer kanserine yakalanma riskini arttırmaktadır.
Bir kere akciğer kanseri olan kişinin tekrar ikinci akciğer kanseri olma riski, hiç kanser olmamış kişiye oranla daha fazladır.Akciğer kanseri tanısıaldıktan sonra sigara içmeyi bırakmak, ikinci birakciğer kanserigelişmesini önleyebilir.
Hastanın ’riskli meslekler’den gelmesi,yineakciğer kanseri riskiaçısından önemlidir;
Riskli meslekler; madenciler, tekstil, izolasyon ve tersane işçileri, petro-kimya, baca temizleyiciler, plastik sanayi işçileri, maden ve kaynak işçileri, çamaşır suyu üreticileri, cam seramik, muşamba ve batarya işçileri, boya, dökümhaneler, çelik işçileri.
Akciğer kanserinden korunmanın en iyi yolusigara içmeyi bırakmakveyahiç başlamamaktır!
Akciğer Kanserinin Belirtileri
Öksürük, balgam, kanlı balgam, göğüs ağrısı, nefes darlığı, akciğer iltihabı, göğüs kafesi içine sıvı birikmesi, ses kısıklığı, tümörün damar basısı nedeniyle göğüs üst bölümünde boyunda ve başta ortaya çıkan ödem (şişlik)
İştahsızlık ve zayıflama,
Kemiğe yayılım sonrası kemik ağrıları, kanda kalsiyum artışı ve buna bağlı belirtiler,
Karaciğere yayılım sonrası, karaciğer büyüklüğü, ağrı ve ateş,
Beyine yayılım sonrası, bazı nörolojik (sinirsel) belirtiler ve nöbetler,
Bazı hormonlarınakciğer kanseritarafından anormal salgılanması nedeniyle çeşitli hormonal bozukluklar da görülebilecek belirtiler arasındadır.
“Akciğer kanseri’’ büyümesinin 2/3’ünü (yaklaşık %70-75) tamamlamadan pek şikayete sebepolmuyor! Bu da çoğu durumdatanıda geç kalınmasınınsebebidir akciğer kanserinde. Ancak yukarıda saydığımız şikayetler (öksürük,kan tükürme, göğüs ağrısı, ses kısıklığıvb) tedaviye rağmen geçmez, sebat eder veya artar veya nitelik değiştirirse şüphelenip bir uzmana gecikmeden ileri muayene ve tetkik için gidilmelidir”.
Cerrahi tedavi(Akciğer kanserinin ameliyatla çıkarılması)
Kemoterapi(ilaç tedavisi); neoadjuvan (cerrahi öncesi) ve adjuvan (cerrahi sonrası)
Radyoterapi(ışın tedavisi) önemli yer tutmaktadır.
Neoadjuvan tedavi (ameliyatöncesi),özelliklecerrahi öncesiAkciğer kanseriniküçültmekveameliyat yapılabilir boyutlarave daha doğrusuakciğer kanserininevresini azaltmakadına uygun vakalarda uygulananradyoterapive/veyakemoterapidir.
Ameliyat sonrası gözle görünür, tespit edilecek düzeyde kanseri kalmayan hastalara verilen ek tedaviyeadjuvan tedavidenir. Adjuvan tedavi,ameliyat sonrasıgözle görülmeyen ancak,geride kalmış olması muhtemel az sayıdaki kanser hücrelerini öldürmekamacı ile verilir. Adjuvan tedavi verilip verilmeme kararı patoloji raporundaki özelliklere, hastanın yaşına ve genel durumuna göre belirlenir.
Hastalar ameliyat sonrası adjuvan tedavi olarak sadece kemoterapi veya sadece radyoterapi veya hem kemoterapi hem de radyoterapi tedavisi alabilirler. Bazen,akciğer kanserininçok erken evresinde olan hastalarda, ameliyat sonrasıadjuvan tedavi gerekmeyebilir.
